سوال:

چگونه در نماز حضور قلب پیدا کنیم؟

جواب:

باید عبادت را به سوی حضور قلب سیر داد. البته پیدا کردن حضور قلب مشکل نیست. گاهی باید امری را آموخت، اما بعضی از امور نیاز به آموزش ندارد. در جایی خواندم که در یکی از مناطق وقتی جوانی از دنیا می‌رود، زن هایی را دعوت می‌کنند که با خود زنی و گریه، مجلس عزا را گرم کنند! این خانم ها حتماً دوره‌ی این کارها را دیده و آموخته اند، اما مادر آن جوان، هیچ‌گاه نیاز به تعلیم گریستن ندارد. چون توجه و حضور در او تجلّی یافته است. همواره با او زندگی می‌کند و نمی‌تواند آن را فراموش نماید.

اگر این گونه جذب خداوند شدیم و خدا ما را جذب کرد، دیگر نیاز به آموختن نداریم. در این صورت، انسان از خود بی خود می‌شود و حتی اگر در حال کسب و کار باشد، باز به یاد خدا خواهد بود. از همین رو، گفته شده است:

«جَذْبةٌ مِنْ جَذَباتِ الرَّحْمانِ خَیْرٌ مِنْ عِباَدَةِ سَبْعینَ سَنَة؛ یک جذبه از جذبه‌های خدا از هفتاد سال عبادت بهتر است. »1 و یا در جای دیگر آمده است: «جَذبَه‌ مِن جَذَباتِ الحَقِّ تُوازی عَمَل الثَقَلَینِ؛ یک جذبه از جذبه‌های خدا با عمل جن و انس برابری می‌کند. »2

پس سعی کنیم اندکی به جملات نماز دل دهیم و توجه داشته باشیم که چه می‌گوییم و با چه کسی سخن می‌گوییم؟ اگر خداوند نعمت هایش را یک لحظه بگیرد، چه خواهیم کرد؟ آیا نباید در برابر این همه نعمت شکر گزاری کرد؟ آیا نباید به خواست نعمت دهنده نیز توجه داشت؟ اگر اندکی دل را گرو بگذاریم، جذبه نیز حاصل می‌شود.

حضرت امام (رضوان الله تعالی علیه) می‌فرماید: « اولین مرتبه‌ی حضور قلب تفصیلی توجه به معانی الفاظ است در مثل نماز و دعا» در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) نیز آمده است: مَنْ صَلّی رَکَعَتَینِ یَعْلَمُ ما یَقُولُ فیِهما اِنْصَرَفَ وَلَیسَ بَیْنهُ وَ بَیْنَ اللهِ ذَنْبٌ اِلاّ غُِفرِ لَهُ.3 کسی که دو رکعت نماز بخواند در صورتی که بداند چه می‌گوید، نمازش به پایان می رسد، در حالی که بین او و خداوند گناهی نیست، مگر آن که آمرزیده شده است. آری، کسی که چنین نمازی بخواند، گویی پس از نماز از حضور خدا برگشته است و برای نماز بعدی می‌خواهد دوباره به حضور خدا برسد، چنین کسی، دیگر گناهی نخواهد کرد. (اِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاِء وَالَمُنْکَرِ)4  پس نماز، شروع خوبی برای سیر الی الله است.